...:::12 diL a Fσяuм SiтєSi ::::.....
Would you like to react to this message? Create an account in a few clicks or log in to continue.

...:::12 diL a Fσяuм SiтєSi ::::.....

...:::12 diL a Fσяuм SiтєSi  ::::.....
 
AnasayfaPortalliAramaLatest imagesKayıt OlGiriş yap

 

 FİİLİMSİLER

Aşağa gitmek 
4 posters
YazarMesaj
sheker-gzm




Mesaj Sayısı : 99
Yaş : 32
Ruh Halim : FİİLİMSİLER Israrci
Kayıt tarihi : 21/11/07

FİİLİMSİLER Empty
MesajKonu: FİİLİMSİLER   FİİLİMSİLER Icon_minitimePerş. Mayıs 29, 2008 9:53 pm

Fiil kökenli olup isim sıfat zarf gibi kullanılan kelimeleri fiilimsi( eylemsi) denir.
Fiilimsiler şu özellikleri yansıtır:
 Fiilden türemişlerdir.
 Fili anlamlarını sürdürmektedirler.
 isim, sıfat, zarf göreviyle kullanılırlar.
 Yan cümlecik oluştururlar.
Bu nedenle fiilden türemiş her isim soylu sözcük, değildir.
Açılan kapı.(fiilimsi)
Açık kapı. (sıfat fakat fiil anlamı yok,sıfat fiil değil)
Fiilimsiler cümlede üstlendikleri görevlere göre üçe ayılır:
İsim filler,
Sıfat filler (Ortaçlar),
Zarf filler (Bağ fiiller, Ulaçlar
a) İsim Fiiller:
Fiil kökenli olup isim gibi kullanılan kelimelere isim fil denir. İsmin hal ekini iyelik ekini ve çoğul eklerini alabilirler.
Fiillerden isim fil türeten ekler şunlardır:-mak -mek, -ma –me, -ış, iş
Bunları öneklerle açıklayalım:
ı) -mak (-mek): Mastar ekidir. Fiil kök veya gövdelerini isimleştirir.
Okumak eylemlerin en soylusudur. (oku-mak-isim fiil)
Uyumak yarı ölmektir.(uyu-ma-isim fiil)
Öğretmen okuyuşumu beğendi.(oku-(y)-uş-isim fiil)
c) Sıfat Filer (Ortaçlar)
Fiil kökenli olup sıfat gibi kullanılan kelimelere sıfat fiil(ortaç) denir.
Fiillerden sıfat fiil türeten ekler şunlardır:
-acak-ecek, -an-en, -dık-dik,- ası-esi, -dık-dik, -madık-medik, -mış-miş, -r-ar-er…vb.
Akacak kan damarda durmaz.
Uyuyan yılanın kuyruğuna basma.
Verirsen veresiye(mal), batarsın kara suya.
Ateş düştüğü yeri yakar.
Ummadık taş baş yarar.
Bunu okumuş adamlardan beklemezdik.
Misafirlere güler yüz geleneğin en önemli yüzüdür... Örneklerinde olduğu gibi.
c)Zarf Fiiller(Bağ fiiller, ulaçlar)
Fiil kökenli olup zarf gibi kullanılan kelimelere zarf fiil(bağ fiil ya da ulaç)denir.
Fiillerden zarf fiil yapan ekler şunlardır:
-arak-erek, -a-e, -alı-eli, -ınca-ince, -ıp-ip, -iken, -r…-maz -mez…vb.
Borç gülerek gelir ağlayarak gider
Köye dinlene dinlene altı saatte vardık.
Sen gittin gideli açmadı gökler.
Gülünce gözlerinde çiçekler açıyor.
Bu Çanakkale Mahşeri’ni okuyup özetleyeceğim.
O kadar gitmişken anneme bir selam götür ne olur.
Çocuk o kadar yorulmuş ki yatar yatmaz uyudu… örneklerinde olduğu gibi…
FİİLLERDE ÇATI
Fiillerde Çatı Özellikleri:
(Özne — yüklem, nesne — yüklem ilişkisi)
Fiillerin özne ve nesnelerine göre yansıttıkları anlam özelliklerine çatı denir. Fiiller çatı bakımından iki grupta incelenir:



A)NESNELERİNE GÖRE FİİL ÇATILARI:
— Nesne — yüklem ilişkisi — Bu bakımdan fiiller ikiye ayrılır:

1. Geçişli çatılı fiiller:
Nesne alabilen, yani yüklem olarak kullanıldıkları cümlelerde, istenirse, nesne bulundurabilen fiillerdir. “Neyi, kimi” sorularına cevap verebilirler. Öznenin yaptığı iş, bir varlık üzerinde gerçekleşir.
Doldurmak> Neyi doldurmak= Bardağı
Nesne
Okşamak> Kimi okşamak? = Çocuğu
Nesne
Taşımak, silmek, kırmak, boyamak, seyretmek, ütülemek, dikmek... gibi fiiller geçişlidir.
Uyarı:Geçişli fiillerin yüklem olduğu cümlelerde nesne kullanılmayabilir. Nesnenin kullanılmaması, fiilin geçişliliğini etkilemez. Yüklem geçişli olduğu halde nesne kullanılmamış olur.İstenirse, cümleye nesne eklene bilir.
Yıllar önce satmıştık. > Bu cümlede nesne yoktur; ancak istersek, “Yıllar önce evimizi satmıştık şeklinde nesne ekleyebiliriz. Çünkü, “satmak” fiili geçişlidir.
2) Geçişsiz Çatılı Fiiller:
Nesne alamayan, yani yüklem olduğu cümlelerde, is tense de, nesne kullanılamayan fiillerdir. Bu fiiller “neyi, kimi” sorularına cevap veremezler; öznenin yaptığı iş başka bir varlığı etkilemez, kendi üzerinde kalır.
Darılmak Sevinmek Doymak Üzülmek Ağlamak Bayılmak... bu kelimelere “neyi, kimi” sorusu sorulduğunda cevap vermezler.
Konuşulanlara kulak asmazdı.(yüklem Geçişsiz)
“Neyi kulak asmamak? = Cevap yok.
Uyarı:
Bazı fiiller bulundukları cümledeki anlamlarına göre geçişili veya geçişsiz olabilirler.
Gezmek, çalmak, yüzmek, sürmek, geçmek...
Dereyi zorla geçtik. (geçişli fiil)
Ben bu dersten geçtim. (geçişsiz fiil)
Biraz bu koyda yüzeceğiz(geçişsiz fiil)
3) Oldurgan fiiller
Geçişsiz fiil tabanlarına “—(i)t, —(i)r, —tir” ekleri getirilerek geçişlilik özelliği kazandırılabilir. Böyle fiillere “OLDURGAN” fiiller denir.
(Geçişsiz fiil) + (—it, —ir, —tir) = oldurgan fili
Kaçmak Kaç - ır– mak. Ağlamak geçişsiz Ağla - t - mak oldurgan
Kaçmak (geçişsiz)-kaçırmak(oldurgan)
Ağlamak(geçişsiz)- ağlatmak(oldurgan)
Ölmek(geçişsiz - öldürmek(oldurgan)…gibi


4) Ettirgen fiiller.
Geçişli fiillerin tabanlarına “—(i)t, —(i)r, —tir” ekleri getirilerek geçişliliğin derecesi artırılabilir. Böyle fillere “ETTİRGEN” filler denir.
Çözmek ( geçişli)- çözdürmek (ettirgen).Yıkamak (geçişli) Yıkatmak(ettirgen)
Kırmak (geçişli) kırdırmak(ettirgen).Saklamak (geçişli) saklatmak(ettirgen)…gibi
Uyarı:
Ettirgen fiillerle oldurgan fiiller aynı eklerle oluşturulduğundan bunları karıştırmamalıyız. “—it, —ir, —tir” eklerinden birini alan fiil ya oldurgan ya da ettirgendir. Özneleri yapıcı olanlara oldurgan; yaptırıcı olanlara ettirgen deriz.
Fiillerin geçişliliği kullanılan bu eklerlerle daha da artırılabilir.
Çöz-dür-t-mek (iki defa geçişlilik artırılmış)…gibi
* Bazı fiiller aldıkları eklerle geçişli (oldurgan) olurken yapılarında değişiklik olur.
Gelmek - gel - dir — mek, ge — tir — mek.Uzanmak — Uzan — dır — mak, uza - t - mak
Görünmek — görün — dür — mek, göstermek Gitmek — git — tir — mek, götürmek
B) ÖZNELERINE GÖRE FHL ÇATILARI:
— Özne — Yüklem ilişkisi —
Fiiller, özne — yüklem ilişkisi bakımından dört grupta incelenir:
1) Etken Çatılı Filler:
Gerçek (yapıcı) özne alabilen, yani yüklem oldukları cümlelerde aldıkları özne, bildirilen eylemin yapıcısı olan fiiller etken çatılıdır.
Bu salonu Mehmet Usta boyadı.(etken)
Yahya Kemal şiirlerinde sonsuzluk duygusunu işlemiştir. (etken)
2) Edilgen Çatılı Filler:
Gerçek özne (yapıcı) alamayan, yani yüklem oldukları cümlelerde aldıkları özne, bildirilen eylemin yapıcısı değil, başkaları tarafından yapılan eylemlerden etkilenen bir varlık olan fiillerdir.Yani aslında nesnedir. Bunlar yüklem oldukları cümlelerde “sözde özne” alırlar.
Edilgenlik özelliği, eylem tabanlarına “—in, —il” eki getirilerek kazandırılır.
Çiçekler masanın üzerine serpildi.(edilgen— Etkilenen)
İsyancılar kısa sürede kent dışına çıkarıldılar. .(edilgen— Etkilenen)
Uyarı:
Edilgen fiillerin bazıları geçişili, bazıları geçişsizdir. Edilgen — geçişli fiiler özne alır, bu Özneler ”sözde özne” denir.
Sualler çözülecekti. (sual-sözde özne-çözmek geçişli)
Edilgen — geçişsiz fiillerin yüklem oldukları cümlelerde özne olmaz.
Bataklıklar geçildikten sonra köye ulaşıldı (Edilgen — geçişsiz)
Saatlerce yürünecekti (Edilgen — geçişsiz)

3) Dönüşlü Çatılı Fiiller:
Yüklem olarak kullanıldıkları cümlelerde aldıkları özneler hem bildirilen eylemin yapıcısı, hem de kendi yaptığı eylemden yine kendisinin etkilendiği fiillerdir. Bu de “kendi kendinelik” anlamı da vardır. Yani özne yaptığı işten aynı zamanda kendisi de etkileniyorsa bu tür filer dönüşlü fiillerdir.
Çocuk yerde sürünüyordu.(Çocuk yerde kendini sürüyordu.)
Toplantıya ben de katıldım.(Toplantıya ben de kendimi kattım.)
Kadir sabahleyin kalktı yıkandı tarandı okula gitti. (yıkanma,taranma işini yapan ve etkilenen aynı kişi)
Bakınmak, sevinmek, sürtünmek, görünmez, gezini gibi.
Örneklerde görüldüğü gibi etken fiil tabanlarına rilen “—in, —il” eki “kendini, kendine, kendi kendini, kendine” sözlerinin yerini tutmaktadır.
Övünmek — Kendini övmek, Bürünmek — Kendini bürümek, Örtünmek — Kendini örtmek
Uyarı:
Edilgen fiillerde kullanılan eklerle dönüşlü fiillerde kullanılan ekler aynıdır. Bu bakımdan karıştırılmamalıdır. Özne — yüklem ilişkisine bakılarak edilgenlikle dönüşlülük belirlenmelidir. Dönüşlü fiillerde özne hem işi yapar hem de yaptığı işten etkilenir. Hem fail hem de nesnedir.
 isim soylu kelimelere “—len, —lan” eki getirilerek oluşturulan bazı fiillerde de dönüşlülük anlamı vardır:
Sinir — len — mek Hoş — lan — mak...
 Cümlelerde dönüşlülük anlamı fiil tabanlarına getirilen “—in, —il” ekiyle kazandırılabildiği gibi, dönüşlülük zamiri olan “kendi” sözcüğüyle de kazandırılabilir. Bu durumda yüklemdeki fiil, etken kalır.
Genç kız saatlerce boyandı.(dönüşlü fiil), Genç kız saatlerce kendini boyadı.(Etken fiil)
3) İşteş Çatılı Fiiller:
Bildirilen eylemin birden çok kişi, varlık tarafından veya karşılıklı yapıldığını bildiren; nitelikte eşitlik anlamı da yansıtabilen fiillerdir.
Etken eylem tabanlarına “—ış, —iş, —uş, —üş” eklerinden biri getirilerek oluşturulan işteş fiiller üç ayrı anlam yansıtırlar:
Karşılıklı yapma: Saatlerce bakıştık. Yok yere dövüştüler. Yıllardır yazışıyoruz
Bu fiillerde kullanılan “—iş” eki “birbirine, birbirini” sözlerinin yerini tutar:
İtişmek — Birbirini itmek, Buluşmak — Birbirini bulmak
Birlikte yapma:
Çocuklar oynaşıyor. Kuzular meleşti. Kuşlar uçuştu
Bu fiillerde kullanılan “—iş” eki “birlikte, beraberce” sözlerinin yerini tutar:
Öğrenciler gülüşüyordu — Birlikte gülüyordu.
Kaçışmak — Beraberce kaçmak.

Nitelikte eşitlik:
Otlar kartlaştı. Ufuk kızıllaşmıştı. Onlar da yoksullaştı
Bu fiiller isim soylu kelimelere “—leş, —laş” eki getirilerek oluşturulur. Aldıkları özne, kendine özgü niteliği kaybederek fiilde bulunan isim soylu sözcüğün niteliğini kazanır. Çocuklaşmak — Çocuğa eşit olmak. Eşekleşmek — Eşeğe eşit olmak
Not:Bazı fiillerin kendilerinde işteşlik anlamı vardır. Yani etken fiil tabanlarına “—iş” eki getirilmediği halde “karşılıklı yapma” anlamı yansıtırlar.
Güreşmek, barışmak, savaşmak.., gibi.
“—ış, —iş eki alan her fiilde işteşlik özelliği yoktur.
Sıkışmak, dolaşmak,...gibi
Sayfa başına dön Aşağa gitmek
Çiy@

Çiy@


Mesaj Sayısı : 844
Location : www.12dila.tr.cx
Takımım : FİİLİMSİLER G
Ruh Halim : FİİLİMSİLER Olgun
Kayıt tarihi : 26/10/07

FİİLİMSİLER Empty
MesajKonu: Geri: FİİLİMSİLER   FİİLİMSİLER Icon_minitimeSalı Haz. 03, 2008 3:48 pm

wawww saol gizem yaf sende olmasan fiilimsiler atmayacaktık Sad
Sayfa başına dön Aşağa gitmek
https://dila.yetkin-forum.com
NEZAR

NEZAR


Mesaj Sayısı : 282
Takımım : FİİLİMSİLER B
Ruh Halim : FİİLİMSİLER Seytani
Kayıt tarihi : 29/03/08

FİİLİMSİLER Empty
MesajKonu: Geri: FİİLİMSİLER   FİİLİMSİLER Icon_minitimeSalı Haz. 03, 2008 4:43 pm

hı hı
Sayfa başına dön Aşağa gitmek
Çiy@

Çiy@


Mesaj Sayısı : 844
Location : www.12dila.tr.cx
Takımım : FİİLİMSİLER G
Ruh Halim : FİİLİMSİLER Olgun
Kayıt tarihi : 26/10/07

FİİLİMSİLER Empty
MesajKonu: Geri: FİİLİMSİLER   FİİLİMSİLER Icon_minitimeSalı Haz. 10, 2008 12:34 pm

yaaaaaa
Sayfa başına dön Aşağa gitmek
https://dila.yetkin-forum.com
YAKAMOZ

YAKAMOZ


Mesaj Sayısı : 1196
Location : PRENSES
Takımım : FİİLİMSİLER G
Ruh Halim : FİİLİMSİLER Cilgin
Kayıt tarihi : 09/11/07

FİİLİMSİLER Empty
MesajKonu: Geri: FİİLİMSİLER   FİİLİMSİLER Icon_minitimeC.tesi Haz. 14, 2008 6:37 am

thanks gizemcim..
Sayfa başına dön Aşağa gitmek
Çiy@

Çiy@


Mesaj Sayısı : 844
Location : www.12dila.tr.cx
Takımım : FİİLİMSİLER G
Ruh Halim : FİİLİMSİLER Olgun
Kayıt tarihi : 26/10/07

FİİLİMSİLER Empty
MesajKonu: Geri: FİİLİMSİLER   FİİLİMSİLER Icon_minitimeSalı Haz. 17, 2008 1:56 pm

ewtt saolll
Sayfa başına dön Aşağa gitmek
https://dila.yetkin-forum.com
 
FİİLİMSİLER
Sayfa başına dön 
1 sayfadaki 1 sayfası

Bu forumun müsaadesi var:Bu forumdaki mesajlara cevap veremezsiniz
...:::12 diL a Fσяuм SiтєSi ::::..... :: Dersler :: Dil ve Anlatım-
Buraya geçin: